ผักตบชวา พืชผักที่เห็นทั่วไปตามหนองคลองบึง เจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว รู้กันหรือยังว่า? นอกจากเป็นอาหารสัตว์เศรษฐกิจแล้ว คนก็สามารถรับประทานได้ และใช้เป็นยารักษาอีกด้วย คนไทยในหลายพื้นที่ มีสูตรเมนูอาหารจากผักตบชวา มาตั้งแต่สมัยโบราณ แถมยังมีรสชาติอร่อย เหมาะกับคนรักสุขภาพ
รอบรู้เรื่อง ผักตบชวา พืชผักเติบโตเร็ว
ผักตบชวา (Water Hyacinth) พืชน้ำพื้นเมืองชนิดยืนต้น ลอยตัวเองได้ กระจายอยู่ทั่วโลก โดยมีถิ่นกำเนิดในเขตร้อน และกึ่งเขตร้อน ของทวีปอเมริกาใต้ เป็นพืชในสกุลของ Pontederia รู้จักกันในนามของ “ความหวาดกลัวแห่งเบงกอล” เนื่องจากเป็นพืชที่มีการเจริญเติบโตแบบรุกราน [1]
ผักตบชวา อธิบายลักษณะเป็นอย่างไร?
พืชน้ำยืนต้นแบบลอยตัว มีรูปร่างกว้างและหนา ผิวเรียบเป็นมัน อาศัยลอยตัวเหนือผิวน้ำกว่า 1 เมตร โดยใบมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 10 – 20 เซนติเมตร ลำต้นลอยตัวคล้ายกระเปาะ ก้านยาวและฟูเหมือนฟองน้ำ รากเป็นสีม่วงดำ มีช่อดอกแบบเดี่ยว 8 – 15 ดอก และกลีบดอก 6 กลีบ ส่วนมากเป็นสีม่วงหรือสีชมพู
สภาพแวดล้อมเหมาะสมกับการเติบโต
แหล่งอาศัยและเจริญเติบโต ของผักตบชวา สามารถอยู่ได้ตั้งแต่ทะเลทราย ถึงเขตป่าฝน โดยมีอุณหภูมิแตกต่างกันไป ดังต่อไปนี้
- การเจริญเติบโตขั้นต่ำ : อุณหภูมิคือ 12 องศาเซลเซียส
- การเจริญเติบโตเหมาะสม : อุณหภูมิคือ 25 – 30 องศาเซลเซียส
- การเจริญเติบโตสูงสุด : อุณหภูมิคือ 33 – 35 องศาเซลเซียส
สำหรับค่า pH จะอยู่ที่ปริมาณ 5.0 – 7.5 หากน้ำมีอุณหภูมิสูงกว่า 34 องศาเซลเซียส หรือน้ำมีความเป็นน้ำค้างแข็ง อาจทำให้พืชตายได้ และผักตบชวาจะไม่เติบโต ในน้ำที่มีความเค็ม เฉลี่ยมากกว่า 15% ของน้ำทะเล (อัตรา 5 กรัม / กิโลกรัม) ทั้งยังไม่เติบโตในน้ำกร่อยอีกด้วย
ผักตบชวา ใช้ถูกทางประโยชน์มากกว่าโทษ
พืชผักยอดนิยมของเกษตรกร หนึ่งในชนิด ผักพื้นถิ่น สำหรับประกอบอาหาร และเป็นอาหารเลี้ยงสัตว์เศรษฐกิจหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น หมู ไก่ ห่าน กระต่าย โคนม และกระบือ โดยเป็นอาหารหมักคุณภาพดี ช่วยลดต้นทุนค่าอาหารสัตว์ ทั้งยังช่วยในเรื่อง กำจัดวัชพืชทางน้ำอีกด้วย
สรรพคุณและสารอาหาร ผักตบ ชวา
รวมสรรพคุณพร้อมสารอาหาร จากผักตบชวาทั้งต้น สามารถทำอาหาร และเป็นยารักษาโรค ดังนี้
- ยอดอ่อน ใบอ่อน และดอกอ่อน : ประกอบอาหารเป็นผักลวกจิ้ม กับน้ำพริก หรือทำแกงส้มผักตบชวาปลาดุก ยำผักตบชวาทอดกรอบ และบะหมี่ผักตบชวา โดยมีคุณค่าทางโภชนาการ 100 กรัม ประกอบด้วย พลังงาน 30 แคลอรี น้ำ 89.8% โปรตีน 0.5 กรัม ไขมัน 0.1 กรัม คาร์โบไฮเดรต 7.5 กรัม และใยอาหาร 2.4 กรัม
- ต้น : นำลำต้นไปต้มน้ำ จะให้รสชาติจืด มีสรรพคุณทางยา ช่วยแก้พิษในร่างกาย ช่วยขับลม และช่วยระบายความร้อน สามารถเป็นยาใช้ภายนอก แบบตำพอก ช่วยแก้แผลอักเสบ หรือสมานแผล
- ทุกส่วนของผักตบชวา : นำไปต้มทำเป็นอาหารเลี้ยงหมู ไก่ และสัตว์ปีก เพราะมีคุณค่าทางอาหารสูง อย่างโปรตีน ปริมาณ 14 – 20% ไขมัน 1 – 2.5% และเส้นใย 17 – 19% แต่ควรเลือกใช้ผักตบชวา จากแหล่งน้ำปลอดสารพิษ พวกยาฆ่าแมลง หรือโลหะหนักเท่านั้น
ที่มา: ผักตบชวาสรรพคุณและประโยชน์ [2]
แนะนำอาหารจานโปรดจากผักตบ
อาหารเพื่อสุขภาพ สำหรับคนชอบกินผัก กับเมนูแกงส้มผักตบชวาปลาดุก เมนูโบราณหาทานยาก อย่างที่ชาวบ้านจังหวัดกำแพงเพชร เลือกเอาผักตบชวา มาทำเป็นอาหารพื้นบ้าน กินคู่กับข้าวสวยร้อน ๆ โดยมีขั้นตอนการทำ ดังต่อไปนี้
- วัตถุดิบ : ผักตบชวาตามธรรมชาติ ปลาดุก น้ำพริกหนุ่มหรือกะปิ และเกลือเม็ด
- ขั้นตอนการทำ : เด็ดยอดอ่อนและก้าน ของผักตบออกก่อน จากนั้นลอกใบออก เอาเฉพาะส่วนที่เป็นฟองน้ำ ล้างด้วยน้ำสะอาดพักทิ้งไว้ ล้างปลาดุกหั่นเป็นชิ้น โขลกน้ำพริกหนุ่ม หรือน้ำพริกกะปิ ใส่เกลือเม็ดเล็กน้อย หลังจากนั้นใส่น้ำต้มในหม้อให้เดือด ตามด้วยพริกแกงและปลาดุก เมื่อปลาดุกเริ่มสุกจะใส่ผักตบลงไป ปรุงรสชาติตามใจชอบ ต้มไว้สักพัก และพร้อมรับประทาน
วิธีการเลือกผักตบชวาในธรรมชาติ ควรเลือกที่มีสีเขียวสด ลอยอยู่บนผิวน้ำ มีดอกสีม่วงหรือสีชมพู จากแหล่งน้ำสะอาด ปลอดสารพิษหรือสารเคมี สามารถกินได้ทั้งคนและสัตว์ รวมถึงนำมาใช้เป็นส่วนผสมของยา เพื่อการรักษาโรค ซึ่งต้องล้างทำความสะอาดก่อนทุกครั้ง เพื่อป้องกันสารปนเปื้อนและเชื้อโรค [3]
สรุป ผักตบชวา “Water Hyacinth”
ผักตบชวา พืชน้ำล้มลุกชนิดยืนต้น สามารถลอยตัวได้เอง อยู่ในพื้นที่ชุ่มน้ำเขตร้อนเหมือนกับ ใบบัวบก โดยมีแหล่งกำเนิดจากทวีปอเมริกาใต้ ขยายพันธุ์เติบโตรวดเร็ว นิยมใช้เป็นยารักษา ผลิตภัณฑ์แปรรูปต่าง ๆ และน้อยคนนักที่จะรู้ว่า คนก็สามารถกินได้ ใช้ประกอบอาหารหลากหลายเมนู
อ้างอิง
[1] wikipedia. (October 16, 2024). Pontederia Crassipes. Retrieved from wikipedia
[2] medthai. (2024). ผักตบชวาสรรพคุณและประโยชน์. Retrieved from medthai
[3] hd. (November 17, 2020). ผักตบชวา(Water Hyacinth). Retrieved from hd.co.th
